Kaligrafi nedir?
![]() |
Zoomorphic Kaligrafi Resim 1 |
Kaligrafi, Kallos (güzel) / Graphos(yazı) Latince kelimelerden türetilmiştir. Sözcük olarak her toplumun-milletin kendi alfabesini kullanarak belli bir disiplin içinde ve her sanatçının kendi yorumuyla yaptığı güzel ve estetik yazı yazma sanatıdır. Kaligrafi de gaye, değişik motifler kullanarak yazıyı olduğundan farklı bir kimlikte biçimlendirmektir. Genellikle dik ve yatay çizgilerden oluşan latin harflerini simetrik bir şekilde kağıda dökmek kaligrafinin en temel unsurlarından birisidir.
Zoomorfik Osmanlı Kaligrafisi:
![]() |
Kaligrafi |
15.yüzyılda özellikle Osmanlı, Hindistan ve İran’da görülen, olağanüstü incelik ve ustalık gerektiren bu sanat eserleri hayranlık verecek derecede ince ve etstetiktir.
Hat sanatı, Arap harfleri ile İslami içerikli güzel yazı yazma sanatıdır.

Arapça harflerle yazılan dini içerikli yazılar. Osmanlı kültüründe dini motiflerin ön planda olması sebebiyle Allah ve Peygamber sevgisini göstermek amacıyla 'Hattatlar' bu sanatı kullanarak günümüze kadar ulaşan pek çok değerli eser bırakmışlardır. Hat sanatı kaligrafiye göre çok daha fazla emek ve uğraş isteyen bir sanat dalıdır Usta-Çırak ilişkisi ile bir sonraki nesillere aktarılan hat sanatı bugün için çok fazla yaygın olmamakla beraber hale bu sanatı devam ettirmeye çalışan ustalar bulunmaktadır.
Hat Sanatı Arap harflerinin 6. yüzyıl ve 10. yüzyıl arasında geçirdiği bir gelişme döneminden sonra ortaya çıkmıştır. Hat, Arapça çizgi demektir.
Türkler, Müslüman olduktan ve Arap alfabesini benimsedikten sonra uzun bir süre hat sanatına herhangi bir katkıda bulunmamışlardır, bu dönemde Hat sanatının Mükemmel örneklerine Rastlamak mümkün değildir.Bu dönemdeki biçim ve üslup var olan gelişmiş Türk Hat Sanat’ına benzememektedir. Türkler hat sanatıyla Anadolu‘ya geldikten sonra ilgilenmeye başladığı tahmin edilmektedir.
Türk hat sanatının kurucusu sayılan Şeyh Hamdullah’ın üslup ve anlayışı 17. yüzyıla kadar sürdü. Arap yazısına estetik bakımdan en olgun biçimini kazandırdı. Bu tarihten sonra yetişen hattatların hepsi Hafız Osman’ı izlemişlerdir.
Kaligrafi Malzemeleri:
Kaligrafi çalışmak için temel olarak iki şeye ihtiyacımız vardır. Kalem ve kağıt. Kaligrafi için özel olarak üretilmiş kalem ve kağıtlar bulmak mümkündür. Kullanılan kağıt ve kalemin kalitesi kesinlikle yazınızın güzel görünmesine etkisi olacaktır. Bu konuda amatör ve professional çalışmalar için ayrı özelliklerde çeşitli ürünler bulabilirsiniz. Hatta kendi kaleminizi kendiniz bile yapabilirsiniz.
![]() | ![]() |
![]() | ![]() |
![]() |
Profesyonel Kaligrafi Dolma Kalem Seti |
![]() |
Özel dokulu, renkli Hat ve Kaligrafi kağıtları |
Flourishing:
Kaligrafinin içinde yer alan ve beraber çok güzel uyum sağlayan bir diğer el sanatı ise yazıların süslenmesi olarak adlandırılan "Flourishing" sanatıdır. Kaligrafide zamanla ustalaşan Kaligraflar süslü yazılarını daha da öteye geçirerek sayfalarını da süslemişlerdir. Bir süsleme sanatı olarak yazıların etraflarının süslenmesi sanatı flourishing, hem maddi hem de manevi kapasitenin anlamlı bir şekilde uygulanmasını da zorunlu kılar. Bu sanatta ustalaşmak, yazarken kullanılan kasların eğitiminin yanı sıra sanatçılarda daha çok gelişmiş olan şekil, taklit, idealleştirme ve yapıcı düşünmek gibi özelliklerin harekete geçirildiği ve daha önceden yapılan çalışmaların dikkatle incelenerek üzerine yeni pratiklerin inşa edildiği zihinsel / entelektüel eğitimi de gerektirir.Eğer kalem üzerinde uzmanlaşarak bir öğretici olmak istiyorsanız, başarınız çoğu zaman yazılarınızı ve etraflarını ne kadar süslediğinize de bağlıdır. Çünkü ustaca yapılmış bir süsleme kadar kolayca ve hızlıca dikkat çekecek başka bir şey yoktur.
Yazı süsleme yapılırken kullanılan kâğıt düzgün pürüzsüz bir yüzeye sahip olmalı ve en iyi şekilde terbiye edilmelidir. Copperplate (el yazısı) yazı için kullandığımız eğik kalem ve iyi terbiye edilmiş bir çelik divit ucu ile iyi bir sonuç alınabilir. Kullanılan mürekkep ise su gibi akan, pürüzsüz kuruyan ve ilk dokunuşta bile yeterince koyu renkte ve yapılanı açıkça gösteren bir kaliteye sahip olmalıdır. Flourishing süsleme sanatını icra ederken vücut, ayak ve kol pozisyonları yazı yazarken ile aynıdır sağlıklı bir sanat icra edilebilmesi vücudu geriye bükmeden, rahat bir oturuş tarzı ile icra edilmelidir.
Yazıların süslenmesinde flourishing kullanılan şekillerin incelenmesinde, yazının, şekil çizmenin ve diğer çizime dayalı sanatların çoğunun aksine doğrusal çizgilerin kompozisyona nadiren girdiği görülür. Yazıların süslemesinde flourishing kullanılan, neredeyse tek hâkim form, kavisler ya da eğrilerdir. Bu kavisler, ister bütün olarak ister parçalar halinde, çeşitli şekillerde oranlanarak birleştirilir ve en sonunda bir takım döngüler ya da sarmallar gibi daha büyük formların parçası haline gelirler. Flourishing çizgilerine Türk Tezhip sanatının çizgileri ve desenlerini de ekleyince çok daha güzel tasarımlar değişik kompozisyonlar elde edilebilir.
Copperplate (Gölge Yazı)
![]() |
Graphos Kalemi |
Copperplate yazı sanatı; Rounhand, Engraver ve Engrasser yazma sanatlarını kapsamaktadır. Roundhand ya da özellikle İngiliz Rounhand el yazma sanatı birkaç yüzyıl önce İngiltere’de ortaya çıkan, tüy kalem ile icra edilen bir el yazma sanatıdır. Bu sanatla yapılan en güzel örnek eserler uluslar arası kaligrafi sanatının önderlerinden “George Bickham” tarafından bakır işleme formunda mükemmel bir şekilde sergilenmiştir. İngiliz yazı üstatları tarafından 1570–1800 yılları arasında bakır tabaklar üzerine işleme olarak bu yazıyı yazmışlardır. Genellikle nakkaşlar ile yazı sanatçıları farklı kişilerden oluşmuştur. Aralarında birbirlerini tamamlayan bir iş bölümü bulunmaktadır. Yazı üstatları eserlerini yazar, nakkaşlar bu eserleri bakır tabaklara büyük uğraşlar neticesinde işleyerek yazılı bir eser haline dönüştürürler. Fakat bazı durumlarda “George Bickham” örneğinde olduğu gibi, kaligrafi ile (nakkaş) aynı kişi olmuştur. Zaman içerisinde eserlerin bakır tabaklara aktarılması ile gelişen bu süreç Copperplate (gölge yazı) yazı stilinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Copperplate harf formları, belirli kurallara ve talimatlara bağlanarak modern anlamda son şekli verilmiştir.
Ticari maksatlı yazı hariç Copperplate el yazısı kadar pratik ve güzel yazı stili yoktur. Çok az bir değişimle 300–400 yıldır varlığını sürdüren bu yazı çeşidine artan ilgi ve talep vardır. Bu yazı sanatına ilgi duyanlar genellikle Copperple yazı stilini; onun güzelliği, yüksek okuma kalitesi ve değişik amaçlara uygunluğu gibi özellikleri dolayısıyla tercih edilir.
Copperplate yazı; düğün davetiyeleri, zarf üzeri yazımı, davetiye tasarımı, sertifikalar, özlü sözler, şiirler, özel mektuplar, logo tasarımı (Ford Motor ve Coca-Cola şirketlerinin logoları bu yazı türünde yazılmıştır) vb. yerlerde kullanılmaya elverişli bir yazı türüdür.
Copperplate Malzemeleri
Copperplate (gölge yazı); ülkemizde hiç bilinmemektedir. Dolayısıyla yazı malzemelerini bulmak mümkün değildir. Copperplate yazı sanatını icra edebilmek için gerekli olan malzemeleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.1- Eğik Kalem: Bu yazı sanatını icra edebilmek için öncellikle eğik kaleme sahip olmak gerekir. Kalem Copperplate yazı sanatına uygun bir şekilde ve açıda olmalıdır.

3- Rehber El Kitabı: Copperplate yazının birçok teknik kuralı vardır. Bu kuralları bilmeden, iyi bir sonuç elde edemezsiniz. Tavsiye edilen rehber kitap “Zanerian Monuel”dir.
4- Kâğıt: Tavsiye edilen çalışma kâğıdı Kodak Brite White kâğıdıdır. Çalışma kâğıdı altına Kılavuz çizgilerinin bulunduğu kılavuz kâğıt kullanılmalıdır.
5- Divit Ucu: Gerekli olan malzemeler içinde en çok sıkıntı yaşanan malzemedir. Özel olarak Copperplate yazı için üretilmiş esnek yapıya sahip divit uçlarını kullanmak gerekir.
Spencerian
Spencerian yazı sanatı 1850–1925 yılları arasında Amerika’da ortaya çıkmıştır. Bu yazı tarzının isim babası olan Platt Rogers Spencer hızlı yazılabilen, okunaklı ve zarif görünümlü, gerek ticari yazışmalarda gerekse günlük yaşamda kullanılan bir yazı türüne ihtiyaç olduğu fikri ile bu yazı sanatını 1840 yılında geliştirmiştir. Spencer, doğada nehirlerin kıvrımlarını gözlemleyerek ve onların sergilemiş olduğu güzel görüntülerinden esinlenerek yazının tarzını belirlemiştir. Spencer 1868 yılında öldüğünde bu yazı sanatı ile ilgili muazzam bir başarı elde edememiş; ancak bu görevi oğulları üstlenerek kısa bir zamanda sanatın ilerlemesine büyük katkıda bulunmuşlardır. Bu çalışmalar kapsamında 1866 yılında “Spencerian Key To Practical Penmanship” adı altında Spencer’in sağlığında yayınlanamayan eseri yayımlanmıştır. Spencerian yazı sanatı belli standarda ancak 1920’li yıllarda kavuşmuştur. Bu yazı sanatı okullarda eğitim programlarından alınmış ve mezun olan öğrenciler sanatın diğer ülkelere yayılmasına katkıda bulunmuşlardır.
Copperplate yazı ile Spencerian yazı arasındaki farkı görmek her iki tarzdan yazılmış yazılarda gölge vurgusunun uygulamasındaki farklılıkları anlamakla mümkündür. Spencerian yazı tarzında bazı harflerde hiç gölge yok iken ( i harf örneği gibi ) bazı harflerde ise kısmi gölge vurgusu icra edilmiştir (p, t ve d harflerindeki gibi). Diğer taraftan Copperplate yazı tarzında gölge yazının temelini oluşturur. Spencerian yazı ile düğün davetiyeleri, sertifikalar, özlü sözler, şiirler, özel mektuplar, logo tasarımları vb. yazmaya uygundur.
![]() |
Zoomorphic Kaligrafi Resim 2 |
Ülkemizde kaligrafi, Cumhuriyetin kurulması (atalarımızın yazısı olan Osmanlıca'yı üzücü bir şekilde devirip harf inkilabı yapılarak Latin alfabesine geçiş) ile beraber ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Cumhuriyet sonrasında bu sanatı icra eden Prof.Dr.Emin Barın ve öğrencisi Etem Çalışkan gibi güzel yazı üstadları yapmış oldukları sanat eserleriyle bu sanatı günümüze taşımışlardır.
Amerika ve Avrupa üniversitelerinde ders olarak okutulan kaligrafi, ülkemizde okullarda ders olarak okutulmamaktadır. Bu konuda eğitim sadece özel kurslarda verilmektedir. Bunun dışında güzel yazıya meraklı olanların, kaligafi çalışmalarını inceleyip kendi kendilerini geliştirebilirler...
![]() |
Kaligrafi Resim 3 |
![]() |
Kaligrafi Alfabe Ders Örneği |
Kaligrafinin tarihçesi:
![]() |
Zoomorphic Kaligrafi Resim 4 |
Harfler arasında boşlukları belli estetik ve tasarım kurallarına göre düzenleyerek, kâğıt ya da ideografik benzeri malzeme üstüne kalem ya da fırçayla güzel ve zarif yazı yazma sanatı. Yazı temelde işlevsel bir amaca hizmet etmekle birlikte öbür sanat dallarının üslupsal gelişmesiyle de yakından ilgilidir. RESİMYAZI ya da ikonografik yazı ( Eski Mısır, Kolomb Öncesi Amerika ), biçimsel ya da ideografik yazı ( Çin, Japonya, Kore ) ve alfabetik yazı ( İslam ve Batı ) bu gelişmelere paralel olarak ortaya çıkmıştır.
Bilinen en eski kaligrafi örnekleri, MISIR’da Eski Krallık’ın 5. Sülale döneminde ( MÖ 2494–2345 ) PAPİRÜS’ler üstüne yazılmış hieratik yazılardır. Bunlar, HİYEROGLİF yazının sadeleştirilmişidir. MEZOPOTAMYA’DA kil TABLET’LER üstüne yazılan ÇİVİYAZISI da sadeleşerek gelişmiştir. Genellikle balmumu tablet, kaba işlenmiş hayvan derisi (membrana), dana derisi (vellum), PARŞÖMEN ve rulo halinde papirüs üstüne yazılmış olan Yunanlar, iki farklı yazı üslubu geliştirmiş; bunlardan birini kitapları kopya etmede, ötekini belge ya da mektuplarda kullanmışlardır. Kitaplar daha stilize, belirgin ve okunması kolay büyük harflerle; belgelerse, hızlı kalemle alınmaları nedeniyle yuvarlak ve ‘’işlek’’ (kursiv, Lat. Corsiva) bir biçimde yazılmıştır. Eski YUNAN yazısı daha sonra BİZANS döneminde harflerin bulunuşu ve büyük harflerin resmi bir nitelik kazanmasıyla geliştirilmiştir. Roma’nın kullandığı Latin yazısı ise Yunan ve ETRÜSK etkilerinin karışmasıyla oluşmuştur. MS 2.-4. yy. arasında papirüs yerine parşömen kullanımı artmaya başlamış ve rulolar yerine, parşömen sayfaların bir forma oluşturduğu codex’ler yaygınlaşmaya başlamıştır. 4.yy boyunca basit büyük harfler ve eğik büyük harfler kullanılmıştır. Kitaplar ‘’rüstik’’ diye adlandırılan köşeli, basit büyük harflerle, ticari yazılırsa ‘’işlek ‘’ büyük harflerle yazılmıştır. Latin kitap yazısında 4. ve 5.yy’ larda iki tür ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri unical, öbürü yarım unical olarak bilinir. Unical’in en tipik özelliği yuvarlak hatlı harflerden oluşmasıdır. Ticari yazılar ise ‘’işlek’’, ama küçük harflerle yazılmaya devam etmiştir. Unical, 5.-7 yy’lar arasında yazılan dinsel metinlerde, hatta din dışı yazılarda bile büyük ölçüde rustik yazının yerini almıştır.
![]() |
Zoomorphic Kaligrafi Resim 5 |
![]() |
Zoomorphic Kaligrafi Resim 6 |
19.yy.da Batı’da güzel yazı yazma sanatını canlandıran W.MORRİS olmuştur. Morris’in araştırmaları Edward Johnson’a (1872–1944) esin vermiş; Johnston kendi yaptığı kalemle eski yazmaları yazmayı öğrenmiştir. İngiltere’de William Graily Hewitt (1854–1952), Eric Gill, Noel Rooke ve Anna Simons; ABD’de de Elbert Hubbard, Bruce Rogers, Daniel Berkeley Updike gibi kaligraflar bu sanatı yeniden gündeme getirmişlerdir.
ÇİN KALİGRAFİSİ (China Calligraphy)
![]() |
Çin kaligrafi Örneği |
JAPONYA KALİGRAFİSİ (Japon Calligraphy)
![]() |
Japon Kaligrafi Örneği |
JAPONYA’DA kaligrafi Çin’de olduğu kadar önemlidir. İlk örnekler 7.yy başında Budacı metinlerin kopya edilmesiyle ortaya çıkmıştır. Prens Şotoku (527–621) ve keşiş Kukai (Kobodaşi. 774–835) kaisbu; İmparator Saga (810–823) xingsbu; İmparator Diago da (898–930) caosbu yazısını yeğlemişlerdir. Budacı Kukai’nin Japonca yazısındaki iki heceden biri olan birigana’yı (diğeri katakana) bulmasından sonra bu hece kaligrafiye girmiş kimi zaman Çin yazılarıyla birlikte kullanılmıştır. Bu üslupta yazan en önemli kaligraflar Ono Miçikaze (Dofu, 896–966) ve Kino Tsurayuki’dir (883-946). 13.yy.da Çin’le arası bozulan Japonya’da Çin üslubuna karşı Japon uslubu gelişmiş, Tokugava (Edo) döneminde (1600–1868) özellikle savaşçılar (samurai) şairler, ressamlar Konfüçyüsçü öğrenciler arasında Çin üslubu egemen olmuş. Şinto öğrencilerinin yanı sıra bazı şair ve ressamlar da Japon üslubunu yeğlemişlerdir. Kitamura Kigin (1618–1705) Keiçu (1640–1701) ve Kamo Mabuçi (1697–1769) gibi ustalar Japon uslubunda, Konoe Nobutaka (1565–1614),HONAMİ KOETSU ve İşikova Cozan (1583-1672) Çin üsluplarında yazmışlardır. 19.yy.da Çin kaligrafisinde ustalaşan sanatçılar arasında Hosoi Kotaku (1658–1735), İşikava Bejan (1779–1858) ve Nukina Kaioku (1778–1863) sayılabilir. Kusakabe Meikaku (1838–1922) ve Hidai Tenrai (1872–1939), Camamoto Keizan (1863-1934) ve Taşiro Şukaku da (1883-1946) 20.yy.ın önemli yazı ustalarıdır.
HİNDİSTAN KALİGRAFİSİ (Indiana Calligraphy)
Hint Kaligrafi Örneği |
(GR. kalos: güzel. Graphein: yazmaktan kalligraphia) İng. Kalligraphia, Fr. Calligraphie. Alm. Calligraphie, Schönschreibkunst.
![]() |
Kaligrafi |
![]() |
Zoomorfik Osmanlı Kaligrafisi |
![]() |
Zoomorfik Osmanlı Kaligrafisi |
![]() | |
|
![]() | |
|
![]() | |
|
![]() | |
|
![]() |
Hat- Kaligrafi |
![]() |
Hat - Kaligrafi |
![]() |
Kaligrafi |
![]() |
Kaligrafi |
Herkes yazı yazar, ancak güzel ve estetik yazı yazmak bir sanattır…
(;
(;
![]() |
Kaligrafi Şiir Örneği |
0 yorum:
Yorum Gönder
Lütfen soru sormadan önce soracağınız konu ile ilgili olan yayınları okuyunuz...