Kabartma sanatının bir kolu olan Bakır kabartma  - rölyef sanatı tarihi M.Ö 5000-3000 yıllarında Anadolu uygarlıklarında ve daha sonra
Antik yunanda bakırın işlenmesi ile insan hayatına girmiş ve daha sonraki yıllarda sanat objelerinde kullanılmaya başlayarak günümüze kadar çeşitli formlarda gelişerek gelmiştir.

Bakır Rölyef sanatı unutulmaya yüz tutmuş sanatlar arasında olup günümüzde pek az meraklı insanın uğraşı-hobisi olarak az sayıda da olsa devam etmektedir. İşlemesi Alüminyum rölyef ile benzerlik gösterse de bazı farklılıklarla ve farklı eskitme yöntemleriyle Alüminyum rölyeften ayrılmaktadır.



Yaptığım uzun araştırmalar sonucunda edindiğim bilgilere göre gördüğüm; her ustanın farklı farklı teknikler kullanmasıdır. Hem işlemesinde hemde  eskitme aşamasında birden fazla değişik teknik ustalar tarafından uygulanmaktadır.

Bakır Kabartma - Rölyef Yapımı

Kullanılan malzemeler:

• Başlangıç için 100mikron (0,10mm) veya 150mikron (0,15mm)  Bakır levha. İleri seviye çalışmalar için 200, 400, 500, 600 mikron bakır levhalar. 
• İleri seviye çalışmalar için uygun ebatlarda muhtelif çelik uçlar-zımpalar, çekiç ve tokmaklar. Zımparalar. 
• Karartma-zırnıklama işlemi için taş kükürt ve su.
• Aydınlatılacak, parlatılacak bölgeler için maden cilası. 
• Çeşitli uçlar, kalınlık ve genişliklerde rölyef kalemleri
• Dolgu için tercihen ve çalışmanızın durumuna göre sıcak slikon veya alçı-tutkal.

Yapımı:
Üzerinde çalışma yapılacak bakır levhada kalınlığına ve motif detaylarına göre çeşitli materyallerden (ahşap, metal, plastik vs.) üretilen kabartma kalemleri-aletleri kullanılır. Genellikle kabartma kalemleri kabartmayı yapan sanatçının kendi kullanımına göre tasarlayıp imal ettiği aletlerdir.

Bakır levha yüzeyi temizlenerek işlenecek olan motif yüzeye çizilir. Çizilen motif daha sonra uzaktan-yakına ilkesi göz önünde bulundurularak kabartılmaya başlanır. Her kabartma evresinde kabarması istenmeyen kısımlar çökertilecektir. Çökertme evresi tamamlandığında motif kısmen levhada belirginleşir. Levhanın diğer yüzeyinden de kabartma yapılacak yerler işlenerek çalışmaya devam edilir. Bu şekilde; ön yüzeyden çökertme arka yüzeyden kabartma yapılarak kabartma aşaması istenilen olgunluğa getirilir ve çalışmanın arka kısmına dolgu yapılır.
Dolgu aşamasında da farklı yöntemler kullanılmaktadır. Kimisi sıcak slikon kullanırken kimiside sadece alçı çekerek dolguyu yapar. Bana göre en pratik olanı saten alçı+tutkal karışımı su ile kıvamlaştırılarak elde edilen dolgudur ve kuruma süresi diğer tekniklere köre daha kısadır. Çekomastik kullananlarda var ama kuruma süresi çok ucuz olduğu için önermiyorum.

Kabartma işlemi tamamlandıktan sonra rölyef yüzeyi tekrar temizlenerek zırnıklama işlemi yapılır. (eskitme teknikleri birden fazladır ve her usta farklı yöntem kullanmaktadır. Ağaşıdaki bağlantıdan eskitme teknikleri için hazırladığımız özel konumuza bakmanızı öneririm) Zırnık adı verilen sodyumsülfat bileşiği, az miktarda "taş" kükürt ve bolca su ile karıştırılarak kaynatılır. Kaynayan kimyasal karışım özenle, temizlenmiş rölyef yüzeyine sürülerek bakırın koyu bir renk almasını sağlar. Zırnıklama işlemi bittikten sonra rölyef kurumaya bırakılır. Kuruyan rölyef üzeri ince bir zımpara veya benzeri bir materyal ile temizlenerek çukur bölgelerin koyu renkte kalması sağlanır. Bu işlem sona erdikten sonra verniklenen rölyef tamamlanmış olur.


Link: Bakır Eskitme Teknikleri
Link: Kabartma sanatı - Rölyef (Kağıt rölyef ve karışık teknikler)
Link: Aluminyum Rölyef

Harun Taşdemire aittir